In Engeland heeft de zwarte knoopzwam
(Bulgaria inquinans) de bijnaam
poor man's liquorice ofwel 'armelui's drop'. Inderdaad heeft deze paddenstoel iets weg van de bekende muntdrop, maar ik zou maar niet in de verleiding komen om eens een hapje van deze soort te nemen. Hij wordt niet eetbaar geacht en zou zelfs giftig kunnen zijn.
 |
| [Foto: Folkert Janssen] |
De hoed van de zwarte knoopzwam heeft gewoonlijk een diameter tussen de 0.5 tot 4 centimeter. Hij heeft in eerste instantie een vlakke bovenkant die later in het leven wat meer op een schoteltje gaat lijken. Deze paddenstoelen groeien vaak in redelijk grote groepjes op takken en dood hout, meestal eikenhout, maar ook op essenhout wordt hij wel eens eengetroffen. De textuur van de zwarte knoopzwam is leerachtig of elastisch, afhankelijk van het weer: bij droog weer is hij steviger en plooibaarder dan bij vochtig weer, waar hij zacht en rubberachtig van structuur wordt.
Het eerste deel van de wetenschappelijke naam,
Bulgaria, is lastig te vinden, maar in een oud woordenboek vond ik dat bulgarius, een 'buidelmaker' was.
Die buidels werden van leer gemaakt en in het verleden gebruikt om wijn in te vervoeren. In Spanje werd zo'n buidel
bota genoemd, afkomstig van het modere woord
bolsa ('buidel'). Het tweede deel,
inquinans, is afkomstig uit het Latijn, waar inquino 'vlek' of 'vervuiling' betekent. Het verklaart de donkerbruine vlek die ontstaat als je in aanraking komt met de zwarte knoopzwam.
De zwarte kleur van de zwarte knoopzwam blijkt het gevolg te zijn van een drietal voorheen onbekende natuurlijke dieppaarse pigmenten, die de namen bulgarhodin en bulgarein kregen. Dat zijn er maar twee, merkt de opmerkzame lezer nu op. Dat klopt, want er blijken twee verschillende vormen van bulgarhodin in deze paddenstoel verstopt te zitten
[1]. Bovendien, zo bleek uit wetenschappelijk onderzoek zitten in die zwarte knoopzwammen ook stofjes die een antibacteriële werking hebben
[2]. Dát is interessant omdat we zitten te springen om nieuwe antibiotica. De wereld heeft al veel te lang voor onzinnige kwalen antibiotica voorgeschreven, waardoor die bacteriën immuun zijn geworden. Over niet al te lange tijd kun je gewoon overlijden aan een eenvoudige infectie omdat geen enkel antibioticum meer werkzaam is.
Dus, paddenstoelenliefhebbers, als je ooit een groep zwarte knoopzwammen mocht tegenkomen in het waddengebied, laat ze dan met rust. Ze zijn in de toekomst misschien onmisbaar als bron van een nieuw antibioticum. Bewonderen mag natuurlijk altijd.
[1] Edwards, Lockett: Constituents of the higher fungi. Part XVI. Bulgarhodin and Bulgarein, novel benzofluoranthenequinones from the fungus Bulgaria inquinans (Fries) in Journal of the Chemical Society – 1976
[2] Peng et al: Antibacterial constituents from fruit bodies of Ascomyce Bulgaria inquinans in Archives of Pharmacal Research - 2005
Geen opmerkingen:
Een reactie posten