Spatelhoorntje

Ach, wat lief, zullen misschien de woorden zijn die aan je lippen ontsnappen bij het ontdekken van het spatelhoorntje (Calocera pallidospathulata). Het is namelijk een piepkleine, bijna doorzichtige zwam die in de meeste gevallen niet groter zal zijn dan een centimeter. Het is dus echt een mirakel dat kenners deze soort aangetroffen hebben op Vlieland (in de Nieuwe Eendenkooi) en op Terschelling (in het Formerumerbos).

[Image: Stu - Spatelhoorntje]

Het spatelhoorntje is een veelal onvertakte zwam die een wat gelei-achtig voorkomen heeft. Deze soort groeit op goed verteerde stammen, stronken en afgevallen takken van vooral dode loofbomen. Dat Staatsbosbeheer de meeste exotische dennen op de Waddeneilanden wil vervangen door inheemse loofbomen betekent dat we deze soort wellicht wat vaker zullen kunnen aantreffen. Het is overigens onbekend waar het spatelhoorntje ooit inheems was, want hij werd pas in 1969 in Engeland ontdekt en voor het eerst wetenschappelijk beschreven in 1974.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Calocera, is een combinatiewoord: in het Oudgrieks betekent kallos (κάλλος) 'mooi' en keros (κηρός) '(bijen)was'. Samengebald betekent de familienaam derhalve 'mooi en wasachtig'. Het tweede deel, pallidospathulata, is ook al een combinatiewoord, maar deze keer uit het Latijn: palleō betekent 'grijs', 'flets' of 'bleek' (denk aan het Engelse woord pale) en spatula is 'spatel'. Samen is dat natuurlijk 'grijs spatel(vormig)'. Het probeert de vorm van de soort te beschrijven. In het Engels noemen ze hem overigens pale stagshorn ofwel 'bleke hertshoorn'.

Het wat vettig aanvoelend vruchtlichaam is in eerste instantie doorschijnend helder geel, al neigt deze kleur soms wat naar oranje. Daarna verkleurt – of eigenlijk ontkleurt - deze tot doorschijnend grijs. De vorm is wat onregelmatig met afgeronde topjes in de vorm van een spatel. Vaak een enkele 'tak', maar soms enkelvoudig vertakt. De worstvormige witte sporen zijn slechts 5 µm (0.0005 millimeter) klein en dus niet zichtbaar voor het menselijk oog. Officieel kun je het spatelhoorntje het hele jaar aantreffen, maar de herfst is toch wel de periode waarin deze soort het meest wordt waargenomen.

Hoe klein deze soort ook is, deskundigen hebben er toch maar even aan geroken en hem geproefd. Ze waren niet onder de indruk, want het spatelhoorntje ruikt en smaakt nergens naar. Laten we het er maar op houden dat ze oneetbaar zijn, omdat ze simpelweg te klein zijn om een maag te vullen. Bovendien hoor je op de Waddeneilanden te genieten van de natuur. Je moet hem niet proberen op te eten.