Inktviszwam

De inktviszwam (Clathrus archeri) is een exoot die zich langzaam over Nederland lijkt te verspreiden. Texel is het eerste Waddeneiland waarop deze zwam voor het eerst in 2004 gesignaleerd is.

[Image: Steveb68 - Inktviszwam]

Met een naam als de inktviszwam verwacht je een paddestoel met een uitzonderlijk uiterlijk en deze keer is je verwachting geheel terecht. De jonge paddenstoel ontplooit zich vanuit een op de grond liggend ei (in zijn thuisland een witch's egg ofwel 'heksenei' genoemd) en vormt vier tot zeven slanke lange armen. Die armen zijn in eerste instantie met de toppen aan elkaar verbonden. Daarna ontvouwen die armen zich en laten een roze rode binnenkant zien waarop kaki-kleurige gleba (vlezige sporenbevattende massa's) te zien zijn. Het totale beeld doet inderdaad denken aan een op zijn rug liggende inktvis. Maar wel eentje die niet helemaal meer in goeden doen is, want de inktviszwam staat bekend om zijn misselijkmakende geur van rottend vlees.

De soort is inheems in Australië en Tasmanië. De inktviszwam voelt zich het beste thuis in wat vochtige, wat beschaduwde weilanden, maar hij laat zich ook niet uit het veld slaan als hij moet opgroeien in een licht beboste omgeving. Dat opgroeien doet hij van juli tot september.

Officieel is het onbekend hoe de inktviszwam hier in Nederland terecht is gekomen. Zijn eerste waarneming in Nederland stamt uit 1921, maar in Engeland is hij al in 1914 voor het eerst aangetroffen. Dat laatste jaartal doet vermoeden dat de sporen onder de zolen van Australische soldaten zijn meegelift toen die in de Eerste Wereldoorlog in de loopgraven van België en Noord-Frankrijk hun leven moesten wagen om Europa te bevrijden van de Duitsers.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Clathrus, is afgeleid van het Oudgriekse kleithron (κλειθρον), wat 'kluis' heeft betekend met als uiteindelijke bron kleíō (κλείω) '(af)sluiten'. Sommige soorten lijken inderdaad op een kluis. Het tweede deel, archeri, eert de Ierse mycoloog Alan W. Archer (1930).

De inktviszwam schijnt volgens sommige 'kenners' zelfs eetbaar te zijn al wordt zijn smaak als extreem vies getypeerd en alleen vliegen lijken de kadavergeur een heerlijk aroma te vinden. Het ei, waaruit hij ontspruit, ruikt en smaakt een beetje naar radijs. En dat wordt alom als enige eetbare stadium aangemerkt. Toch wordt voorzichtigheidshalve maar gemeld dat je de inktviszwam pas op je menu moet zetten als je verdwaald bent in de wildernis en er geen Albert Heijn in de buurt is.

Intussen voelt de inktviszwam zich niet meer zo eenzaam, want het eerste familielid heeft zich ook in ons land gevestigd: de traliestinkzwam (Clathrus ruber).