Paarse schijnridderzwam

De paarse schijnridderzwam (Lepista nuda) is inheems in heel Europa, waar de soort wordt aangetroffen op allerlei ondergronden in zowel dennenbossen als loofbossen. Geen wonder dus dat je hem in het hele Waddengebied wel kunt ontdekken. Deze soort is safotroof die je gedurende de herfstmaanden op rottende bladeren kunt aantreffen. De paarse schijnridderzwam wordt als eetbaar gezien en wordt hier en daar zelfs geteeld. Maar voorzichtigheid blijft geboden, maar daarover later.

Deze zwam heeft een hoed die een eensnede heeft van maximaal tien centimeter. In jonge toestand is deze hoed gewelfd, terwijl deze later vervormd tot min of meer vlak of zelfs komvormig met een lage, stompe umbo ('schildknop'). De kleur van die hoed is opvallend paars, wat minder opvallend paarsbruin of rossig bruin met een paarse tint. Ook de lamellen zijn vaak diep violet, soms iets lichter van kleur. De witte, vezelige steel is ongeveer even lang als de doorsnede van de hoed.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Lepista, is geleend uit het Oud-Grieks, waar lepastḗ (λεπαστή) 'bokaal' betekende en de vorm van de hoed van dit geslacht probeerde te beschrijven. Het tweede deel, nuda, is afgeleid uit het Latijn, waar nudus 'naakt' betekende en duidelijk verwant is aan het Engelse nude.

Het vlees van de paarse schijnridderzwam is dik en stevig van structuur. De kleur daarvan is paars met een witte marmering. Deze soort geurt zwak, maar kenners menen er in de achtergrond een ietwat parfumachtige geur of de geur van anijs te herkennen.

Zoals gezegd wordt de paarse schijnridderzwam als eetbaar gezien en hij geldt dan direct als een delicatesse. Ze kunnen echter behoorlijk ernsitge allergische reacties veroorzaken bij daarvoor gevoelige mensen. Die reactie komt veel vaker voor wanneer de zwam rauw gegeten wordt, maar zelfs bij goed bereide exemplaren kan een allergische reactie voorkomen.

Een paarse schijnridderzwam bevat bovendien trehalose, een zoetstof die de zwam zijn iewat zoete smaak bezorgt. Trehalose is een vorm van suiker die in de voedingsindustrie in het begin van deze eeuw wereldwijd werd geïntroduceerd als kunstmatige zoetstof. Het zit (of zat) bijvoorbeeld verwerkt in ijs, pasta en gehakt. Vlak na de introductie van trehalose zagen onderzoekers een toename van infecties met de typen Clostridium difficile, waarvan we nu weten dat ze beter groeien door de zoetstof. Het lijkt er dus op dat trehalose heeft bijgedragen aan de opkomst en snelle verspreiding van nieuwe typen van Clostridium difficile (Bron LUMC). Clostridioides difficile is een darmbacterie die giftige stoffen, zogenaamde toxines kan produceren. Deze toxines veroorzaken een infectie van de darmwand plus diarree (bron RIVM).