Duinstinkzwam

De Duinstinkzwam (Phallus hadriani) is een wijdverspreide soort. Hij is inheems in Europa, Azië en Noord-Amerika. In Australië is hij vermoedelijk per ongeluk door de mens geïntroduceerd. Het is een soort die kenmerkend is voor de buitenste zeereep. Denk aan primaire, nog zeer dynamische duinen, waar de wind zorgt voor een permanente toevoer van zand. De duinstinkzwam schuilt tussen helmvegetatie en op open plekken daartussen. Hij leeft van organisch materiaal dat tussen de duinzandkorrels verstopt zit. Dit betekent dat hij, behalve in exceptionele gevallen bijvoorbeeld nabij Makkum, slechts in de duinen aan de Noordzeekust wordt aangetroffen.

[Image: Stefan.lefnaer - Duinstinkzwam]

De steel van het vruchtlichaam van de duinstinkzwam kan 20 centimeter lang worden en is sponsachtig, breekbaar en hol. Aan de bovenkant van de stengel bevindt zich een geribbelde dop, het zogenaamde duivelsei, waarover grijzig tot olijfkleurig sporenslijm (gleba) zit. Na blootstelling aan de lucht scheurt het duivelsei open en wordt de gleba vloeibaar. Daardoor komt een geur vrij die insecten aantrekt die vervolgens helpen de sporen te verspreiden.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Phallus, is eenvoudig te verklaren: de vorm deed de naamgever denken aan het mannelijk lid in opgewonden toestand. Het Latijnse phallus werd geleend van het Oudgriekse phallós (φαλλός). Het tweede deel, hadriani, eert de Nederlandse arts en historicus Hadrianus Junius, de verlatijnste naam van Adriaen de Jonghe (1511-1575). In 1564 liet hij een in het Latijn gesteld traktaat verschijnen over de stinkzwammen met de titel 'Phalli, ex fungorum genere in Hollandiae sabuletis passim crescentis descriptio, & ad vivum expressa pictura'. Ruw vertaald is dat: 'Phalli. Een beschrijving van de paddenstoelen die in het wild groeien in de Nederlandse bodem, en de afbeelding (daarvan) levendig weergegeven.'

Over de geur is niet iedereen het eens, want sommige kenners beschrijven deze als zwak en aangenaam of zelfs dat hij naar viooltjes ruikt, maar anderen verklaren stellig dat hij stinkt en naar rottend vlees geurt. Het lijkt me dat het feit dat hij in opengebarsten vorm allerlei vliegen aantrekt al een aanwijzing zal zijn dat hij niet direct lekker zal ruiken.

Net als de meeste andere stinkzwammen wordt ook van de duinstinkzwam gedacht dat hij eetbaar is in zijn duivelseivorm. Dat is dus voordat hij is opengebarsten en die sterke aasgeur gaat verspreiden. Consumenten in Oost-Europa en die in enkele Aziatische landen menen zelfs dat het duivelsei een delicatesse is. Eén culinaire bron meent echter dat niemand met een enigszins ontwikkelde reukzin er ook maar over zal piekeren om welke soort dan ook van het geslacht Phallus op te eten. Ik kan hem daarin alleen maar gelijk geven.