Zwerminktzwam

Soms is de naam van een soort wat lastig te begrijpen. De zwerminktzwam (Coprinellus disseminatus) inderdaad in grote 'uitgezwermde' groepen voor, maar in tegenstelling tot vrijwel alle andere inktzwammen lost deze soort uiteindelijk niet op in zwarte inkt. Toch is hij een soortgenoot van alle andere inktzwammen.

[Foto: Ineke Hiemstra]

Zoals op de foto van Ineke Hiemstra duidelijk te zien is, is het een kleine paddenstoel met een hoeddiameter van niet meer dan 1.5 centimeter. De hoed begint zijn leven tonvormig, maar deze verwordt later tot stomp kegelvormig. Het velum, het dunne membraan dat het vruchtlichaam vóór het rijpen van de sporen omsluit, is gebroken wit tot lichtbruinig van kleur. De hoed is fijn behaard en opvallend gegroefd vanaf de rand tot het centrum. Ook de steel, die gewoonlijk twee tot drie keer zo lang is als de hoed breed is, is dun behaard.

Die beharing zorgt ervoor dat deze inktzwam tot de ondersectie donsinktzwammen wordt gerekend, waarvan er in Nederland 32 verschillende soorten voorkomen.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam. Coprinellus, geeft aan dat ooit gedacht is dat dit geslacht nauw verwant is aan de zwammen van het geslacht Coprinus, dat letterlijk 'levend op mest' betekent. In het oud-Grieks was kopros (κόπρος) namelijk 'mest'. Het achtervoegsel -ellus is een soort verkleinwoord. Het tweede deel, disseminatus, is uiteindelijk een combinatiewoord uit het Latijn: dis heeft soms de betekenis van 'weg' of 'in iedere richting' plus seminare, wat 'planten', 'verspreiden' of 'voortplanten' betekent. Je herkent het woord semen ('zaad') er zelfs nog in.

Zwerminktzwammen worden het hele jaar in dichte groepen gevonden op rotte loofhoutsoorten op min of meer vochtige, vruchtbare bodems. Meestal staan ze op stronken, takken en stammen, maar vaak ook op ondergronds wortelhout en op of een net onder de grond liggende plank. Soms kun je zelfs het silhouet van zo'n ondergrondse plank nog herkennen door de erop groeiende zwerminktzwammen die geen centimeter van het hout onbenut zullen laten.

De algemeen voorkomende zwerminktzwam behoort daardoor tot één van de bekendste paddenstoeltjes van Nederland en kan dus ook in het hele Waddengebied veel worden aangetroffen.

Overigens is de zwerminktzwam eetbaar, maar wie wil nu deze tere en piepkleine paddenstoel uit zijn natuurlijke habitat halen om hem tot moes te verkoken.