Witte kluifzwam

De witte kluifzwam (Helvella crispa) kun je tegenkomen in grassige omgevingen en op wat vochtige ondergronden bij beuken. Deze soort kan worden aangetroffen in China, Japan, oostelijk Noord-Amerika en Europa. Speur ze op de Waddeneilanden aan de zijkanten van bospaden van het einde van de zomer tot het einde van de herfst. Het is het blanke broertje van de zwarte kluifzwam (Helvella lacunosa).

Als je de witte kluifzwam ziet dan krijg je vast het gevoel dat je in een film als Star Wars bent beland, want deze soort lijkt bijna buitenaards. Het vruchtlichaam is overwegend wit, bestaande uit een onregelmatig gevormde hoed op een stevige, soms onzichtbare steel. De witte kluifzwam is behoorlijk onregelmatig van statuur en kan tot 10 centimeter hoog en zes centimeter breed uitgroeien. Deskundigen, waar wij zeker niet toe behoren, vergelijken hem soms met een prop papier.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Helvella, is van Latijnse herkomst, waar helvus 'geelachtig' betekent. Het tweede deel, crispa, is eveneens Latijns en betekent 'gekruld'. Uiteraard verklaart deze term het uiterlijk van deze paddenstoel.

Het vlees van deze zwam is wit met een onopvallende geur. Nu beginnen echter de problemen, want in oude boeken en in verouderde tradities wordt de witte kluifzwam nog als eetbaar gemeld. Welnu, dat eetbare kun je wel op je buik schrijven, want onderzoek heeft ondertussen uitgewezen dat de witte kluifzwam monomethylhydrazine bevat. Ooit gebruikten de Duitsers het tijdens de Tweede Wereldoorlog als brandstof voor hun V1 (een mix van 30% hydrazine plus 57% methanol plus 13% water).

Dat stofje gebruiken ze tegenwoordig ook bij straalmotoren als een soort laatste redmiddel. Als er op vliegbasis Leeuwarden een F-16 landt met een lek in de hydrazinetank, wordt alles afgezet omdat de stof behoorlijk kankerverwekkend is gebleken.

Bij mensen veroorzaakt het rauw consumeren van de witte kluifzwam maag- en darmproblemen, maar vervelender is natuurlijk die monomethylhydrazine, want dat is intussen bewezen kankerverwekkend[1].

[1] Bergman, Hellenäs: Methylation of rat and mouse DNA by the mushroom poison gyromitrin and its metabolite monomethylhydrazine in Cancer Letters – 1992